Innowacje pedagogiczne w naszym przedszkolu
Innowacje pedagogiczne to nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne mające na celu poprawę jakości pracy naszego przedszkola.
Podstawa prawna:
Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) - art. 52 ust. 2.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz.U. z 2002 r. Nr 56, poz. 506 ze zm.).
W naszej placówce w roku szkolnym 2023/2024 wdrażane i realizowane są następujące innowacje pedagogiczne:
- Plan daltoński ( wszystkie grupy)
- Koncepcja Froebla ( gr. Kotki, Jeżyki, Sówki)
Plan daltoński- co to jest?
Plan daltoński, nazywany również daltońskim planem laboratoryjnym jest systemem nauczania opracowany w latach 20. XX wieku przez amerykańską nauczycielkę, Helen Parkhurst. Nazwa nurtu pochodzi od miasta Dalton w stanie Massachusetts, w którym założyła pierwszą na świecie szkołę daltońską. Helen Parkhust pracowała z ponad czterdziestoosobową grupą dzieci w różnym wieku. Sytuacja ta była dla kobiety ogromnym wyzwaniem – musiała ona poprowadzić zajęcia dla klasy zróżnicowanej nie tylko pod kątem wiekowym, ale również potrzeb edukacyjnych, wiedzy, zainteresowań czy doświadczeń każdego dziecka. Przy pomocy starszych uczniów Parkhurst przerobiła stary magazyn na klasę lekcyjną, której każdy kąt przeznaczony był na inny przedmiot. Sala zaaranżowana w tej sposób stwarzała doskonałe warunki do rozwoju edukacyjnego uczniów – mogli oni samodzielnie planować swoją pracę i wykonywać przydzielone im zadania. Powodzenie tego eksperymentu sprawiło, że Parkhurst zaczęła poważnie myśleć o stworzeniu nowych rozwiązań w procesie nauczania, które miałyby być odpowiedzią na nieskuteczność tradycyjnego systemu edukacji. Tak powstał Plan Daltoński, który odrzuca tradycyjną naukę z podziałem na klasy i wiek. Według tej koncepcji tempo nauki ma być indywidualnie dostosowane do każdego ucznia, a przydzielone im zadania dopasowane do ich umiejętności oraz wieku. Po otrzymaniu puli zadań na konkretny dzień lub tydzień, uczniowie sami decydują kiedy i od czego zaczną, w myśl zasady: Nie wszyscy, nie to samo, nie tak samo i nie w tym samym czasie. Pracę wykonują oni pojedynczo, w parach lub grupach, a następnie samodzielnie je sprawdzają. Ważne, aby skupiały się na tym, co już potrafią i rozwijały swoje mocne strony.
Główne założenia koncepcji Planu daltońskiego
Głównymi filarami planu daltońskiego są:
- wolność,
- samodzielność,
- współpraca,
- refleksja.
Wolność rozumiana jako możliwość pracowania bez przerywania i we własnym tempie. Dzięki temu uczeń ma przestrzeń do kreatywności, pracuje z zainteresowaniem, nie ulega presji czasu, łatwiej pokonuje bariery. Wolność wiąże się także z odpowiedzialnością za sposób realizacji procesu edukacyjnego i jego wyniki. Uczniowie, którzy tworzą własny model uczenia się, są bardziej twórczy, kreatywni oraz zmotywowani. Po przekazaniu im steru nie wykonują poleceń nauczyciela, ale sami dążą do opanowania materiału.
Samodzielność to drugi filar edukacji daltońskiej. Jej celem jest wykształcenie w dziecku mechanizmów radzenia sobie z problemami w wieku dorosłym. Dziecko samo wykonuje powierzone mu zadania, poszukuje rozwiązań oraz chętnie podejmuje przedsięwzięcia, które wymagają ich aktywności. To z kolei budzi w nim motywację. Samodzielna praca dopasowana jest do indywidualnego poziomu każdego dziecka. Dzięki temu nauczyciel może poświęcić większą uwagę tym dzieciom, które bardziej potrzebują jego pomocy. Samodzielność w szkole alternatywnej bazującej na koncepcji Parkhurst oznacza, że jeśli uczeń ma czegoś się nauczyć, musi zrobić to sam. Z kolei w szkole tradycyjnej oznacza ona wykonywanie poleceń nauczyciela. Dzieci uczące się w ten sposób nie podejmują wysiłku na poszukiwanie własnych rozwiązań i oczekują ich od dorosłego.
Współpraca, według Helen Parkhurst to wzajemne oddziaływanie na siebie uczniów. Metoda daltońska w szkole zakłada stworzenie takich warunków, aby dzieci funkcjonowały jak członkowie społeczeństwa, wzajemnie się wspierały i pomagały sobie w pokonywaniu trudności. W metodzie daltońskiej nie ma miejsca na hierarchię i rywalizację, które są obecne w tradycyjnym systemie nauczania. Jeśli uczeń wykonuje jakieś zadanie samodzielnie, ale nie rozumie jakiegoś zagadnienia i nie jest w stanie go rozwiązać, w pierwszej kolejności powinien zwrócić się do swojego kolegi, a dopiero potem nauczyciela. Ważne, aby podczas współpracy dzieci nie przeszkadzały sobie wzajemnie.
Ostatnim filarem pedagogiki daltońskiej jest refleksja. Odgrywa ona bardzo istotną rolę w procesie nauczania, ponieważ umożliwia uczniowi wydanie opinii na temat jego własnej pracy oraz jej uargumentowanie. Refleksja pozwala również uzyskać informację zwrotną od innych dzieci, które następnie mogą wykorzystać. Daje również wgląd w wypracowany przez uczniów sposób uczenia się i pozwala odkryć, co jest dla nich dobre, a co niekoniecznie.
W koncepcji Helen Parkhurst bardzo ważną rolę odgrywa odpowiednie zaaranżowanie przestrzeni. Plan daltoński w przedszkolu i szkole zakłada podział sali lekcyjnej na mniejsze części. Powinny znaleźć się w niej różne kąciki tematyczne, na przykład szachowy, plastyczny, czytelniczy, gier planszowych, przyrodniczy czy sportowy. Umożliwiają one spędzanie czasu wolnego w sposób kreatywny, rozwijanie swoich pasji, a także dają poczucie bezpieczeństwa.
W przedszkolach daltońskich duże znaczenie mają również pomoce dydaktyczne, czyli elementy wizualne. Nauczyciel może zwizualizować czas, dni tygodnia, plan dnia, wydarzenia w czasie roku szkolnego, zasady czy emocje.
Zegar daltoński jest jednym z najważniejszych elementów wykorzystywanych podczas zajęć. Jego tarcza została podzielona na cztery części. Każdy kolor oznacza upływający czas – żółty to 30 minut, pomarańczowy – 15 minut, zielony – 10 minut, a czerwony – 5 minut. Zegar pomaga dzieciom zrozumieć pojęcie czasu, a także uczy planowania pracy w konkretnym odcinku czasowym.
Tablica zadań w planie daltońskim to kolejna ważna pomoc dydaktyczna. Znajdują się na niej imiona dzieci oraz dni tygodnia, do których dopasowane są konkretne kolory. W poniedziałek uczniom przydzielane są konkretne zadania, które muszą zrealizować do piątku. Decyzja o czasie, w jakim to nastąpi, należy do każdego dziecka. Zadanie wykonane oznaczane jest magnesem w kolorze dnia, w którym to nastąpiło.
Inną ciekawą pomocą dydaktyczną jest sygnalizator, który służy do niewerbalnej komunikacji ucznia z nauczycielem. Kolor czerwony może oznaczać pracę samodzielną, żółty – w grupie, a zielony – czas na konsultację z nauczycielem.
Koncepcja Froebla- co to jest?
Twórcą koncepcji jest Friedrich Wilhelm Froebel - niemiecki pedagog, teoretyk wychowania przedszkolnego,architekt i miłośnik przyrody. Żył w latach 1782-1852. Zachwycony naturalistyczną koncepcją pedagogiczną Jana Henryka Pestalozziego stworzył własną filozofię wychowania, którą oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności, znaczenia zabawy w rozwoju dziecka. Pedagog podkreślał, iż w celu zapewnienie dziecku pełnego wykształcenia należy w nauczaniu (w myśl teorii Pestalozziego) integrować siły: głowy, rąk i serca. Wychowanie powinno mieć charakter globalny. W okresie dzieciństwa dziecko powinno zdobywać jak najwięcej nowych doświadczeń. Ważna jest przy tym jego samodzielność w działaniu i dochodzeniu do wiedzy. F. Froebel zakładał, że pierwsze doświadczenia edukacyjne dziecka mają wpływ na jego późniejszy rozwój i osiągnięcia. Dziecko jest niepodzielną indywidualną całością, która ma swoje myśli, uczucia, swoją fizyczność i związki z innymi. Natomiast rolą dorosłego jest oddziaływanie wychowawcze poprzez odpowiednie organizowanie środowiska oraz stwarzanie warunków do poznawania otaczającego świata. To właśnie ona jest w życiu dziecka najważniejsza oraz jest podstawą całego przyszłego życia. Samo dzieciństwo i przynależna mu zabawa jest również w filozofii pedagogicznej Froebla cennym darem. Dzieciństwo to niepowtarzalny, niezwykły okres w życiu dziecka ze swoimi szczególnymi prawami i przywilejami. Prawem do niezakłóconej zabawy, eksploratywności i ekspresji. Froebel znany jest jako twórca tzw. „ogródków dziecięcych”, czyli instytucji wychowawczych dla dzieci 3-6-letnich, w których wprowadzał autorski system metodyczny, oparty na zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności dziecięcej. Podstawowy cel, jaki stawiał przed ogródkiem dziecięcym to wszechstronne przygotowanie dziecka do dalszych stadiów wychowania i kształcenia. Obecnie idea Froebla jest realizowana na całym świecie, m.in. w Niemczech, USA, Wielkiej Brytanii, Kanadzie czy Szwajcarii.
źródło: Freepik.com.pl
Główne założenia Koncepcji Froebla
Program Dar Zabawy powstał z troski o naturalny rozwój dziecka, o przywrócenie wartości zabawie, zabawkom i całej istocie dzieciństwa. Samo dzieciństwo i przynależna mu zabawa jest również w filozofii pedagogicznej Froebla cennym darem. Dzieciństwo to niepowtarzalny, niezwykły okres w życiu dziecka ze swoimi szczególnymi prawami i przywilejami. Prawem do niezakłóconej zabawy, eksploratywności i ekspresji. Program uwzględnia założenia teoretyczne koncepcji Friedricha Froebla. Szczególny nacisk położony jest na aktywność zabawową w procesie poznawania przez dziecko świata. Zabawa, będąca wrodzoną potrzebą, według niemieckiego pedagoga, jest główną formą aktywności dziecka i nie powinna być kierowana przez nauczyciela ani ograniczana, a bardzo dyskretnie i rozsądnie nadzorowana. Dzieci powinny czuć się bezpieczne fizycznie i psychicznie. Koncepcja aktywności oparta jest na działaniach dzieci w sali przedszkolnej, a także poza nią.
źródło: http://www.froebel.pl/o-programie/autorka-programu
Niezwykle ważną rolę stanowi kontakt z materiałami, których dostarcza przyroda, zwanymi darami natury, bogactwami przyrody, darami ziemi oraz wykorzystanie materiałów dydaktycznych i pomocy edukacyjnych stworzonych przez dorosłego dla dziecka. Najważniejszą częścią programu Dar Zabawy są zabawy edukacyjne, których zadaniem jest podkreślenie wspólnoty dorosłych i dzieci oraz wykorzystanie do tych zabaw tzw. darów, czyli przedmiotów, które w pełni służą rozwojowi dziecka. W planowaniu pracy w oparciu o program Dar Zabawy należy pamiętać, iż edukacja powinna być indywidualnie modelowana, planując prace należy zawsze mieć na względzie potrzeby rozwojowe dzieci, pamiętając że ich główną potrzebą jest zabawa. Jako najważniejszej aktywności dziecka w wieku przedszkolnym powinno poświęcać się jej wystarczająco dużo czasu każdego dnia.
Niezwykle ważne jest zorganizowanie przy współudziale dzieci przestrzeni zabawy, stworzenie specjalnych miejsc do zabaw tzw. kącików do zabaw tematycznych. W przedszkolu realizującym program Dar Zabawy powinny znaleźć się kąciki: darów, twórczych prac ręcznych, badawczy i gospodarczy, w których dzieci pracują i bawią się w mniejszych grupach w ciągu całego tygodnia
